Rönesans Nedir ?
XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupa’da, başta edebiyat ve güzel sanatlar olmak üzere, her alanda birtakım yenileşme ve değişmeler meydana geldi. Önce İtalya’da başlayıp sonra Fransa, Almanya, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde görülen bu yeniliklerin ve sanat anlayışının tümüne birden Rönesans adı verilir.
Rönesans, tarihi terim olarak gelişimin birdenbire hızlanması anlamını taşır. Bu terim ilk defa 1830 yılında Almanya’da kullanılmıştır. Daha sonra bu büyük hareketin adı olmuştur. Bu dönemde sanatkarlar antik eserleri inceleyerek onlardan daha iyisini yapmışlardır.
Rönesans’ın Sebepleri
- Derebeylik rejiminin yıkılmasıyla yerine kurulan monarşilerin uzun bir barış dönemi sağlamaları.
- Haçlı Seferleri sonucunda her konuda Avrupalıların bilgisinin artması.
- Ayrıca monarşilerin kiliseye karşı güç kazanmaları.
- İstanbul’un Türkler tarafından fethedilmesi ile birçok sanatçı ve bilginin İtalya’ya göç etmesi.
- Ticaretle uğraşan birçok kişinin edebiyat ve güzel sanatlardan zevk alır hale gelmeleri ve sanatçıları korumaları.
- Aynı zamanda bu dönemde birçok dahi insanın yetişmesi.
- Hür teşebbüs düşüncesinin doğması’dır.
Rönesans’ın Önce İtalya’da Başlamasının Sebepleri
- İtalya’nın bir Akdeniz ülkesi olması ve İslam dünyasıyla sıkı ilişkiler içinde bulunması,
- Özellikle Akdeniz ticaretinin ülkeye sağladığı zenginlik,
- Rönesans’ın temel dayanağı olan antik eserlerin ülkede çok miktarda bulunması,
- Ayrıca İtalya’da o dönemde siyasi birlik yoktu. Bu sebeple birbirinden ayrı çok sayıda devlet vardı. Bu devletlerde yaşayan insanlar geniş hürriyete sahipti.
- Papanın burada bulunması sebebiyle ziyaretler ve bağışların çok yapılması. Bunun sonucu olarak da zenginlik ve sosyal etkileşimin çok olması.
İtalya’da Rönesans
Rönesans ilk defa İtalya’da başlamıştır. Orta Çağ’ın, inanç ve bilgiyi kiliseyle birleştiren anlayışından uzaklaşılarak yerine pozitif düşünce sistemi getirildi. XIV. yüzyılda yetişen Dante, Petrak, Bokacius vb. edebiyatta Rönesans’ın öncüleri sayılırlar. XV. yüzyılda edebiyatta Rönesans (Hümanizm) altın devrini yaşadı. Aynı zamanda bu dönemde, bu işlerle uğraşan akademiler kuruldu. Akademiler, Latince, Yunanca ve İbranice metinlerle, manastır kütüphanelerindeki eski eserleri incelediler. Bütün bu çalışmaların sonunda skolastik düşünce yıkılarak pozitif düşünce doğdu. İtalya’nın ünlü hümanistleri XV. ve XVI. yüzyıllarda yetişen Gişarden, Makyavel ve Ariosto’dur.
XV. ve XVI. yüzyıllarda İtalya’da meydana gelen Hümanizm’in ardından resim, heykel ve mimaride de gelişmeler görüldü.
Güzel sanatların bütün dallarında büyük gelişmeler gösteren bu dönemin sanatçıları, olağanüstü güzellikte eserler meydana getirdiler. Anatomi biliminin ilerlemesi, perspektifin kullanılması ve insan vücuduna önem verilmesi sonucu, resimde Rönesans meydana gelmiştir. Titien, Giyoto, Mikel Anj, Leonardo da Vinci ve Rafael resimde İtalyan Rönesans’ının önemli sanatçıları olmuşlardır.
Eski Yunan ve Hristiyan düşüncelerinin karışımından doğan heykeltıraşlığın en büyük ustası Mikel Anj, Donateilo ve Giberti’dir.
İtalya’da mimarlıkta Rönesans, eski Yunan ve Roma mimarisinin birleştirilmesi ile meydana gelmiştir. Mikel Anj ve Bramant, Rönesans mimarisinin büyük ustalarıdır.
Fransa’da Rönesans
Fransız ilahiyatçısı Lefevre Etablais yapmış olduğu çalışmalarla Kolej do Frans’ın temellerinin atılmasını sağladı. Kral I. Fransuva ve II. Henri zamanında, Fransız hümanizmi büyük bir gelişme gösterdi. Bu dönemin ünlü hümanistleri Rable, Ronsar ve Montenyidir.
Güzel sanatlarda büyük ilerlemeler kaydedilmiş ve Fransa’nın birçok yerinde kiliseler, şatolar ve saraylar yaptırılmıştır. Bu dönemde Piyer Lesko, Jan Bulan gibi büyük mimarlar yetişmiştir.
Diğer Avrupa Ülkelerinde Rönesans Hareketleri
İtalya ve Fransa dışındaki Avrupa ülkelerinde de Rönesans hareketleri görülmüştür. Ancak bunlar, İtalya ve Fransa’daki kadar etkin olmamıştır. Almanya’dan Erasmus, Röklen ve Lüter hümanizm hareketinin önde gelenlerindendir. İngiltere’de Rönesans en parlak devrini XVI. yüzyılda yaşadı. En büyük hümanistleri Şekspir’dir. İspanya’da edebiyat dalında Servantes, resimde Velaskez gibi ünlü sanatçılar yetişmiştir.
Rönesans’ın Sonuçları
- Sanat ve edebiyat anlayışı bakımından birbirinden çok farklı iki toplum meydana gelmiştir.
- Aynı zamanda dini düşüncede değişiklikler olmuştur.
- İnsan şahsiyetine değer verilmeye başlanmıştır.
- Rönesans’la birlikte Orta Çağ’ın mistik düşüncesinin yerini Rasyonalizm alınca, bilimde Rönesans doğmuştur. Anversli Merkator, modern matematiğin ve coğrafyanın kurucusu sayılır. Ayrıca Kopernik, Dünya’nın yuvarlak olduğunu ispatlamıştır. Galile teleskobu, Newton da yerçekimi kanununu bulmuştur. Paskal fizik ve matematikte buluşlar yapmıştır.
- Skolastik düşüncenin yerini pozitif düşünce almıştır.
