Genleşme Nedir ?
Genleşme Nedir: Genleşme bir maddenin boyu ve hacminde sıcaklığa bağlı değişim olması durumudur. Sıcaklığın etkisi ile maddenin boyunda ve hacminde artma meydana gelmektedir. Genleşme olayı maddenin 3 hali içinde geçerlidir. Katı,sıvı ve gaz maddeler genleşebilmektedir. Maddelerin genleşme miktarları her madde için farklı olmaktadır. Ayrıca maddenin hallerine göre de genleşme oranları farklılık göstermektedir. (gaz>sıvı>katı) Genleşmenin Türkçe karşılığı genişlemedir. Genleşme olayının tersi ise büzülme olayıdır.
Genleşme olayı nasıl gerçekleşir? sorusunun cevabı ise şu şekildedir; madde tanecikli bir yapıdadır ve bu tanecikli yapılar hareket halindedir. Madde yani tanecikler ısı aldığı zaman hareketleri artmaya başlar ve daha fazla yer kaplar. Böylece ısı alan bir maddenin sıcaklığı artmış olur ve daha fazla yer kaplamaya başlar.
Genleşme Örnekleri:
- En çok bilinen örnek elektrik tellerinin yazın sıcak havalarda genleşerek sarkmasıdır.
- Sıkışmış bir kavanoz kapağının sıcak su içerisine konulduğu zaman genleşmesi ve özellikle kolaylıkla açılması,
- Termometre içerisindeki civanın sıcaklık artması ile yükselmesi
- Açık havada duran bir balonun yazın kendiliğinden şişerek patlaması
- Tren raylarının sıcak havalarda genleşerek uzaması
- Metal levha, küre gibi yapıların ısı alması sonucu uzaması ve genişlemesi.
- Deodorant kutusu sıcağa maruz bırakılınca gazın genleşerek kutuyu patlatması
- Taşıma aracı olan balonların içleri ısıtılarak şişmesi ve uçması olayları genleşmeye verilebilecek örneklerdir.
Genleşmenin yukarıda belirttiğimiz gibi bir çok örneği günlük hayatta mevcuttur. Genleşme bir çok yerde fayda sağlasa da bazen zararları da olabilmektedir. Elektrik tellerinin sarkması yaşam alanlarında elektrik çarpmasına sebep olabilmektedir. Bu yüzden artık elektrik telleri üzerine yerleştirilen büyük daire şeklindeki mekanizma ile yazın sarkma olayı ortadan kaldırılmıştır. Aynı şekilde tren raylarının uzaması yazın kazalara sebep olabilmektedir. Bunun yanında, soğuk bir bardağa çok sıcak bir sıvı döküldüğü zaman bardak kırılabilir. Kısacası; deodorant, tüp gibi içi gaz dolu maddeler çok fazla sıcağa maruz kalırsa patlayıp tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
