GDO Nedir ve GDO’lu Gıdalar Nelerdir: Genetiği değiştirilmiş organizma veya GDO kısaca; DNA‘sı genetik mühendisliği yoluyla değiştirilmiş organizmalardır.
Çoğu durumda, GDO’lar bir bakteri, bitki, virüs veya hayvan olsun hiç fark etmez, başka bir organizma ile DNA’ların değiştirilmesiyle oluşur. Bu organizmalar zaman zaman “transgenik” organizmalar olarak adlandırılmaktadır. Örneğin, örümceğin ağ üretmesine yardımcı olan genetik kodları, sıradan bir keçinin DNA’sına yerleştirilebilir.
Kulağa ne kadar uzak gelse de, keçi sütünde ipek proteinleri üreten keçileri yetiştirmek için kullanılan süreç de tam olarak budur. Sütleri daha sonra sağılmaktadır. İpek proteini, işlemin sonunda çok çeşitli endüstriyel ve tıbbi kullanımlara sahip hafif bir ipek malzeme yapmak için izole edilmektedir.
GDO kategorilerinin yelpazesi şaşırtıcı derecede geniştir. Yeni bir genom düzenleme aracı olan CRISPR, genetikçilerin domuz DNA’sına denizanası biyolüminesans genetik kodu ekleyerek karanlıkta parlayan GDO domuzlarını yetiştirmelerini sağlıyor. CRISPR, on yıl önce düşünülemez olan genetik modifikasyonlara kapı açıyor.
Bunlar nispeten birçoğuna göre uç örnekler, ancak GDO’lar tarım endüstrisinde zaten oldukça yaygın. En yaygın genetik modifikasyonlar, daha yüksek verimli bitkiler ortaya çıkarmak, daha tutarlı ürünler oluşturmak ve potansiyel zararları engellemek amacıyla yapılmaktadır.
Birçok gelişmiş ülke GDO’ları güvenli olarak görmüyor.
GDO’lar Güvenli Mi?
GDO karşıtı aktivistler, GDO’ların tüketiciler için sağlık sorunlarına neden olabileceğini savunuyorlar. Böyle bir anti-GDO düşüncesi, bitki ve hayvanların genetik mühendisliği potansiyel olarak “21.yüzyılın en büyük ve en zorlu çevresel zorluklarından biri” olarak nitelendiren Gıda Güvenliği Merkezi’dir.
Birçok gelişmiş ülke GDO’ları güvenli olarak görmüyor. Avustralya, Japonya ve Avrupa Birliği’ndeki tüm ülkeler de dahil olmak üzere dünya çapında 60’dan fazla ülkede, GDO’ların üretimi ve satışı konusunda önemli kısıtlamalar veya yasaklar mevcuttur.
GDO’ların Yararları?
Birçok bilimsel kuruluş ve endüstri grubu, GDO’lu gıdalarla ilgili tartışmalardan kaynaklanan korkunun daha çok duygusal olduğu konusunda hemfikir. Amerikan Bilim Geliştirme Derneği 2012’de yaptığı açıklamada,”biyoteknolojinin modern moleküler teknikleriyle, mahsulün iyileştirilmesi (GDO) oldukça güvenlidir” açıklamasında bulunmuştur.
“Dünya Sağlık Örgütü, Amerikan Tıp Derneği, ABD Ulusal Bilimler Akademisi, İngiliz Kraliyet Topluluğu ve ispatları inceleyen diğer tüm saygı değer kuruluşlar aynı sonuca varmaktadır: Genetiği değiştirilmiş bileşenler içeren gıdalar tüketmek, geleneksel şekilde üretilmiş besinleri tüketmekten daha fazla riskli değildir!” şeklinde fikir birliğine vardılar.
Bazı kuruluşlar ise, daha yüksek verime sahip olan daha dayanıklı mahsullerin faydalarına işaret ediyor. Dünyada bulunan en büyük GDO üreticisi Monsanto’nun web sitesinde açıklanan veriye göre, “GDO’lu bitkiler çiftçiler için verimi artırabilir. Doğal kaynaklar ve fosil yakıtlar üzerindeki çekimleri azaltabilir ve besin değerlerini artırabilir”.
Genelde Hangi Yiyeceklerde-Gıdalarda GDO Bulunmaktadır?
- Soya Fasülyesi
- Soya
- Mısır
- Şeker
- Süt
- Pamuk
- Kabak
- Kanola Yağı
- GDO’lu soya İçeren Ekmekte
GDO Etiketi Tartışmaları
GDO’lu gıdaların geliştirilmesi ve pazarlanması konusundaki tartışmalar, son yıllarda politik bir tartışma haline geldi. Kasım 2015’te FDA, Birçok GDO’lu ürün ile GDO suz olan arasında eğer besin değeri farkı varsa, genetiği değiştirilen kaynaklardan elde edilen gıdaların ek olarak etiketlenmesini gerektiren bir karar yayınladı.
Monsanto adlı firmanın konuyla ilgili açıklaması, “GDO bileşenleri içeren gıdaların özel etiketlenmesi için bilimsel bir gerekçe yok. Bu pozisyonları ve FDA’nın yaklaşımını destekliyoruz.”
Monsanto, DuPont, Dow AgroSciences, Bayer, BASF, CropScience ve Syngenta’dan oluşan bir endüstri grubu olan GDO Answers’a göre, GDO tarım ürünleri “Tarım tarihinde en çok düzenlenmiş ve test edilmiş ürünler.” olarak görülüyor.
Ek olarak, web sitelerinde yapılan açıklamaya göre ABD Ulusal Bilimler Akademisi, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Dünya Sağlık Örgütü, Amerikan Tıp Derneği ve Amerikan Bilim İlerleme Derneği gibi dünyadaki birçok bağımsız bilim adamı ve kuruluşun, yapılan binlerce bilimsel çalışmayı incelediği ve GDO’lu gıdalarda bulunan bileşenlerin insanlar, hayvanlar ve çevre için risk oluşturmadığı sonucuna vardı.
GDO’nun siyasi bir konu haline gelmesi, birçok bilimsel tartışmadan daha yaygın bir konuya dönüşmesine sebep oldu. Bununla birlikte, ABD genelinde birçok milletvekili arasında yaşanan tartışmaların ardından, Ulusal Biyomühendislik Gıda Bilgilendirme Standardı 2019’un başında yasalaştı.
Bu standardın mevcut federal tüzüğüne göre, özellikle 2020’den başlayarak, biyomühendislik materyalinin (GDO) %5’inden fazlasını içeren tüm yiyecekler “GDO” etiketine sahip olmalıdır. Devletler de kendi etiketleme gereksinimlerini empoze etmekte özgürdür. Ancak eyalet bölgeleri yeni mevzuatlar üzerinde çalışmadan önce federal yasaların ülke genelinde uygulanmasını bekliyor. Kesin olan bir şey var: GDO’lu gıdalarla ilgili bilimsel ve politik tartışmalar kolay kolay bitmeyecek.
