Coğrafi Keşifler
Orta Çağ’da insanlar, Avrupa ülkeleri ile Asya ülkeleri arasındaki ticareti, baharat ve ipek yolları vasıtasıyla yapıyordu. Çin’den başlayıp Türkistan üzerinden, Hazar Denizinin kuzey ve güneyini takip ederek Trabzon ve Kırım limanlarına ulaşan yola İpek Yolu deniliyordu. İstanbul’un fethiyle bu yolun kontrolü Osmanlıların eline geçti. Hindistan’dan başlayıp deniz yoluyla Basra Körfezi’ne, oradan kara yoluyla Suriye kıyılarına ulaşan veya Kızıldeniz’den Süveyş Körfezine, oradan da kara yoluyla İskenderiye kıyılarına ulaşan yola, Baharat Yolu deniyordu. Bu yolun Akdeniz kısmına Venedikliler, Hint Denizi kısmına ise Araplar hakimdi. Bazı Avrupa ülkeleri aracılar vasıtasıyla değil de, doğrudan doğruya Avrupa ile Asya arasında ticaret yapabilecekleri yeni yollar aramaya başladılar.
XII. yüzyılda Çin’e bir seyahat yapan Marko Polo, dönüşünde yazmış olduğu seyahatnamesinde Asya’nın zenginliğini anlata anlata bitiremiyordu. Bu zenginliğe bir an önce kavuşmak, gemicilerin en büyük arzusu oldu.
Avrupalılar dünyanın düz, Kudüs’ün de onun merkezi olduğuna inanıyorlardı. Ancak Müslümanlar, bu devirde dünyanın yuvarlak olduğunu biliyorlardı. Müslümanlarla temasa geçen Avrupalılar, coğrafi konularda birçok bilgi elde ettiler. Böylece dünyanın yuvarlak olduğuna inanan gemiciler yetişti.
Ayrıca pusulanın bulunması ile denizciler, korkusuzca denizlere açılma cesaretini gösterdiler.
Afrika Deniz Yolunun Keşfi
Avrupa’daki yüzyıl savaşları sırasında Atlas Okyanusuna yönelen Portekizliler, Asor ve Kanarya adalarını keşfettiler. Portekiz kralı Gemici Henri, bütün imkanlarını seferber ederek gemicileri teşvik ediyordu. Bunun sonucunda, Afrika kıyılarını keşfettiler. Daha sonra Avrupalılar, bu kıyılardaki halkı köleleştirmeye başladılar.
Güneye inme cesaretini kendinde bulan Bartelmi Diyaz adlı bir gemici, Afrika’nın bu gün Ümit Burnu dediğimiz güney burnunu aştı (1487). Artık Hindistan yolu açılmıştı. Portekiz kralı, Afrika’nın doğu kıyıları hakkında birçok incelemeler yaptırdı. Bu incelemeler sonucunda, Vasko dö Gama adlı bir gemici, Atlas Okyanusunu aşarak Hint Okyanusuna oradan da Hindistan’ın Kaliküt limanına ulaştı (1498). Böylece deniz yollarını kontrolü altına alan Portekiz, Süveyş’te son bulan Baharat Yolunu Atlas Okyanusuna çevirdi.
Amerika’nın Keşfi
Cenovalı bir gemici olan Kristof Kolomb, hep batıya giderek Hindistan’a ve Çin’e ulaşılacağına inanmıştı. İspanya hükümetinin emrine girerek, kral ve kraliçeden üç gemi aldı. Bu gemilerle yola çıkan Kristof Kolomb, ilk önce Amerikanın batısındaki San Salvador adalarına çıktı. Ancak yeni bir kıta keşfettiğinin farkına varamadı. Neticede kral onu bu görevden uzaklaştırdı.
Kristof Kolomb’un ölümünden sonra Ameriko Vespuçi adlı bir gemici, yapmış olduğu gezi sırasında burasının yeni bir kıta olduğunu fark ederek dünyaya ilan etti (1507).
Dünyanın Dolaşılması
Çin ve Hindistan’a daha kısa yoldan ulaşabilmek için Büyük Okyanus’u geçmeye karar veren Macellan, Güney Amerika kıyılarını dolaşarak Büyük Okyanus’a ulaştı. Daha sonra yola devam ederek Filipin adalarına vardı. Ada halkı ile yaptığı savaşta öldürülünce, yerine kaptan Del Kano geçti. Birçok zorlukları yenen Del Kano, 1519 yılında başladığı bu seyahati, ancak 1522’de ancak tamamladı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğunu ispat etmiş oldu.
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları
- İspanya ile Fransa, Akdeniz’de üstünlüğü ele geçirmek isterken Portekiz, Akdeniz ticaretini çökertti. Aynı zamanda ticaret merkezlerini Atlas Okyanusu kıyılarına taşıdı.
- Ticaret yolunun İskenderiye’den Lizbon’a taşınması büyük olay olmuştur. Böylece bütün Asya ticareti, Portekizlilerin eline geçti. Aynı zamanda Asya’daki birçok ticaret merkezi eski canlılığını kaybetti.
- Avrupalılar Hristiyanlığı, keşfettikleri yerlerin halkı arasında yaymaya başladılar.
- Ticaret sayesinde Avrupalılar zengin olurken, Orta Asya’daki Türkler ve Asya’daki diğer Müslümanlar ekonomik bakımdan zayıfladılar.
Ayrıca bakabilirsiniz; Rönesans Nedir ?
