Buharlaşma Nedir?
Buharlaşma Nedir: Vücudunuza parfüm püskürken, vücudunuz biraz daha serin hisseder. Aynısı aseton ve su için de geçerlidir. Bu, buharlaşmanın veya maddenin sıvı halinden buhar durumuna geçişinin bir etkisidir. Tek fark, serinliğin hissedilme oranıdır. Aseton kullanımı esnasında, vücudunuzun sıvı ile temasta olan kısmı hızlı şekilde soğuyacaktır. Bunun nedeni, asetonun buharlaşma oranının su veya parfümünkinden daha yüksek olmasıdır. Şimdi bu soğutmanın nasıl gerçekleştiğini anlayalım.
Soğutma İşlemine Neden Olan Buharlaşma:
Buharlaşma doğal olarak soğumaya neden olur. Bunun altında yatan neden ise, maddenin durumunu değiştirmek için ya enerji kazanması ya da kaybetmesi gerekir. Fazın sıvıdan gaza değişmesi durumunda, madde molekülleri kinetik enerjileri ile potansiyel enerjilerini yenmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Sıvı bu enerjiyi çevresinden alır.
Genel olarak, enerji transferi gerçekleştiğinde, enerjinin maddeden çevreye ya da tersine transfer edilmesine bağlı olarak, maddenin ısısında bir artış ya da azalmayla sonuçlanır. Ancak, bu kuralın istisnaları vardır.
Buharlaşma sırasında kaynama noktasına ulaşılana kadar maddenin sıcaklığında bir artış olmasına rağmen, faz değişimi gözlemlenebilir bir ısı aktarımı ile sonuçlanmamaktadır.
Maddenin molekülleri, ortamdan sürekli olarak ısı enerjisi emer ve böylece; kaynama noktasına ulaşana kadar çevreyi soğutur. Daha sonra sıvıdan ayrılmaya ve buharlaşmaya başlarlar. Buharlaşma işlemi tamamlanıncaya kadar sıcaklıkta bir değişiklik olmadığından, bu faz değişikliği için gerekli olan enerji miktarına “buharlaşma gizli ısısı” denir. Yani bu sıcaklık, bir termometre üzerindeki sıcaklık okumasını değiştirmez.
Soğutma Uygulamaları:
- Vücudumuzu serinletmek için terliyoruz. Terleme esasen buharlaşmadır. Vücudumuzdaki su buharlaşırken, bu esnada vücudumuzdan enerji alır ve vücut sıcaklığımızın düşmesine neden olur.
- Yaz aylarında pamuklu giysiler giyiyoruz. Pamuk, iyi bir su emici olmasının yanı sıra, buharlaşmaya yardımcı olarak, terin hava ile temasını arttırır. Bu sebeple pamuklu giysiler giyildiğinde kendimizi daha serin hissederiz.
- Toprak tencereler suyu soğutmak için kullanılır. Topraktan yapılan kapların gözenekleri, aynı pamuklu bezin gözenekleri gibi, daha fazla buharlaşma için daha geniş bir yüzey alanı sağlar.
- Sıcak ve kuru günlerde klimalar daha etkilidir. Bir klimanın çalışmasının arkasındaki temel prensip buharlaşmalı soğutmadır. Sıcak ve kuru bir günde, sıcaklık yüksek, nem düşük ve buharlaşma hızı yüksektir. Su havadan enerji alır ve buhara dönüşür. Bu, havayı soğutur.
