Dünyanın En Değersiz Para Birimleri
Dünyanın En Değersiz Para Birimleri: Her ulusun para birimi benzersiz bir kültürel ve mali gururu temsil eder. Genellikle ulusal refahın simgesi olarak gösterilirler. Bunlara rağmen bazı para birimleri; ekonomik savaşlardan, yoksulluktan ve siyasi istikrarsızlıktan olumsuz yönde etkilenmektedirler. Bu sebeple parasının değeri düşük olan bazı ülkeler bulunmaktadır. Sizler için çeşitli faktörlere dayalı olarak, 2022 ve 2023 yılına özel, dünyanın en değersiz para birimlerini derledik:
Venezuela Bolivarı
Yıllarca süren siyasi istikrarsızlık, ekonomik kötü yönetim ve yüksek enflasyonun ardından Venezüella Bolivarı, Latin Amerika’daki en ucuz para birimlerinden biridir. Bugün, bir ABD doları yaklaşık 1.653.040 Bolivar’a (VEF) eşittir. Cumhurbaşkanlığının dahil olduğu uzun süreli siyasi krizlerin ardından yaşanan hiperenflasyon, Venezuelalılar için işleri git gide daha da zorlaştırmıştır. İronik bir şekilde Bolivar, 1980’lerde enflasyon sorunları ortaya çıkana kadar bir zamanlar bölgedeki en istikrarlı para birimlerinden biri olarak görülüyordu. Hâlâ dünyanın en büyük petrol üreticilerinden biri olmasına ve 82 milyar ABD Doları GSYİH’sına sahip olmasına rağmen, Venezuela’nın ekonomik sıkıntıları daha da kötüye gidecek gibi gözükmektedir. 2021’de hükümet, Venezuela Bolivarı para biriminden (VES) ek sıfırları kaldırdı. Yani bir ABD doları yaklaşık 16,53 Bolivar’a (VES) eşitlenmiştir. Tabii ki bu hamle, ekonominin kötü gidişatına son vermemiştir. 1TL, 0,98 Venezuela Bolivarı’na karşılık gelmektedir.
İran Riyali
1 İran Riyali, 41.850 ABD Dolarına karşılık gelmektedir. Bu döviz kuru ile dünyanın en ucuz para birimlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 1979 İslam Devrimi olaylarından bu yana, İran para birimi istikrarlı bir şekilde değer kaybetmiştir. Bu istikrarsızlıkların ardından birçok tanınmış şirket ve kurum ülkeyi terketmiştir. Mali belirsizliğe ek olarak, neredeyse on yıl süren İran-Irak Savaşı (1980-1988) ve ardından İran hükümetinin nükleer emellerine yanıt olarak uygulanan yaptırımlar eklenmiştir. Aradan çok uzun yıllar geçmesine rağmen, bu yaptırımların etkisi hâlâ geçerliliğini korumaktadır. Ülke, 1.970 milyar ile dünyanın en yüksek GSYİH’larından birine sahip olmasına rağmen, dünyadaki en istikrarsız ülkelerden birisi olarak gösterilmektedir. Bunun yanında 2019’da ulusal hükümet, çok kötü olan ekonomisini yeniden ayağa kaldırmak umuduyla Riyali, Tümen (Toman) adlı yeni bir para birimiyle değiştirmiştir. 1TL, 2231,48 İran Riyali’ne karşılık gelmektedir.
Vietnam Dongu
Vietnam Dongu, dünyanın en düşük puanlı para birimlerinden birisidir. Bununla birlikte ülke, onlarca yıllık merkezi planlamanın ardından serbest piyasa ekonomisine geçiş mücadelesi vermektedir. Şu anda, bir ABD doları yaklaşık 23.000 Vietnam Dongu’na eşittir. Yine de Vietnam, çok küçük bir ülke olmasına rağmen, 413 milyar ABD (2022) GSYİH vardır. Bu gösterge, aynı zamanda ülkede ekonomik potansiyel olduğu anlamına gelmektedir. 1TL, 1251,44 Vietnam Dongu’na karşılık gelmektedir.
Endonezya Rupisi
Endonezya, istikrarlı ekonomisine, yüksek GSYİH’sına ve yüksek gelişmişlik arz eden endeksine rağmen, Rupisi dünyadaki en değersiz para birimlerinden birisidir. Şu anda, bir ABD doları kabaca 15.607 Rupi’ye eşittir. Bu gelişme para birimini Güneydoğu Asya‘daki en değersiz para birimlerinden birisi haline getirmiştir. Hiperenflasyon ve piyasa oynaklığı gibi faktörlerle Endonezya Rupisi, hükümetin ekonomiyi güçlendirmeye yönelik tüm çabalarını rağmen hâlâ değersiz bir para birimi olmaya devam edecek gibi gözüküyor. 1TL, 832,19 Endonezya Rupi’sine karşılık gelmektedir.
Güneydoğu Asya Ülkeleri Hangileridir?
Kolombiya Pesosu
Kolombiya Pesosu, Güney Amerika’nın en düşük değerli para birimlerinden birisidir. Aynı zamanda bu para birimi, ülke tarihi boyunca birçok kez değer kaybetmiştir. Özellikle günümüzde (2023) 4912 Peso, yaklaşık bir ABD dolarına eşittir. Tutarsızlığın ve ekonomik kötü gidişatın sebepleri enflasyon ve istikrarsız piyasa ticaretinden kaynaklanmaktadır. Geçmişte Kolombiya Pesosu, Amerikan dolarına oldukça yakındı. Ülkede sürekli olarak görülen devalüasyon, ülke istikrarını git gide içinden çıkılmaz bir hale bürümüştür. Buna ek olarak, Kolombiya’nın GSYİH’sı 342 milyar ABD dolarıdır. 1TL, 261,91 Kolombiya Pesosu’na karşılık gelmektedir.
Sierra Leone Leonesi
Doğal kaynaklar açısından zengin olmasına rağmen, Batı Afrika ülkesi Sierra Leone, uzun süredir yoksulluk ve ekonomik sıkıntılarla mücadele etmektedir. İç savaşlar, Ebola virüsü salgınının etkileri ile ülkenin para birimi günümüzde de sürekli değer kaybetmektedir. 2022’de bir ABD doları yaklaşık 18.850 Leone’ye (SLL) eşitti. İçinde bulunduğumuz 2023 yılında ise bir ABD doları yaklaşık 18.910 Leonesi’ne karşılık gelmektedir. Yıllık 4 milyar ABD GSYİH’sı ile Sierra Leone, aynı zamanda bu listedeki en düşük GSYİH’ye sahiptir. Bugün Leonesi, ABD doları ile karşılaştırıldığında dünyada en az işlem gören para birimlerinden birisidir. 1L, 1008,30 Sierra Leone Leonesi’ne denk gelmektedir.
Laos Kipi
1952’den beri tedavülde olan Laos Kipi’nin değeri zaman içinde dalgalanma gösterse de 2022 itibariyle dünyadaki en ucuz ilk on para birimi arasında yerini korumaktadır. Şu anda (2023), bir ABD doları yaklaşık 17.180 Kipi’ye eşittir. Bu birim karşılığı Kipi’yi, özellikle Güneydoğu Asya‘nın en zayıf para birimlerinden birisi haline getirmektedir. Hükümet, teşvik harcamaları gibi önlemlerle Kipi’nin talebini ve ticaret değerini artırmayı ummaktadır. Bununla birlikte, yıllık GSYİH büyümesi 2010’da %8’den 2022 yılına kadar %2,2 düşmüştür. Bu da, geleceğe dönük hamleler bakımından ülke adına umutsuzluk doğurmaktadır. 1TL, 916,05 Laos Kipi’ne denktir.
Özbekistan Somu
Sovyetler Birliği‘nin eski bir cumhuriyeti olarak Özbekistan, yalnızca son otuz yıldır bağımsızlığının tadını çıkarmıştır. O zamandan beri ülke, özellikle serbest piyasa ekonomisine geçişle mücadele etmiştir. Özbekistan Somu, dünyanın en az işlem gören ve kullanılan para birimlerinden birisi pozisyonundadır. 2022 itibariyle, yaklaşık 11.000 Somu, bir ABD dolarına eşittir. Günümüzde (2023), 11.325 Somu’ya karşılık gelmektedir. Bu değer parayı, Orta Asya‘nın en ucuz para birimlerinden birisi yapmaktadır. 2017’de Özbek hükümeti, ekonomiyi istenen ticaret seviyelerine getirmek için devam eden süreçte, dalgalı döviz kurunun getirilmesi de dahil olmak üzere reform politikalarını yürürlüğe koymuştur. Bu mücadeleler karşılığını vermiş ve Özbekistan, GSYİH’ını %5 oranında büyütmüştür. Günümüzde (2023) GSYİH’sı, 75 milyar dolar civarındadır. Bununla birlikte 1TL, 603,86 Özbekistan Somu’na karşılık gelmektedir.
Gine Frangı
Sierra Leone ile sınırlarını paylaşan Gine, on yıllardır hiperenflasyonla mücadele eden ve ucuz para birimine sahip bir ülkedir. Özellikle yaygın yoksulluk, siyasi istikrarsızlık ve 19 milyar ABD’lik düşük yıllık GSYİH ile bağlantılı olarak, Gine Frangı dünyadaki en değersiz para birimleri arasındadır. Bugün ülke, zengin maden ve çeşitli kaynaklardan oluşan zenginliğe sahiptir. Ancak buna rağmen, 8.600 Gine Frangı, bir Amerikan dolarına eşittir. Günümüzde (2023) 1TL, 467,89 Gine Frangı’na karşılık gelmektedir.
Kamboçya Rieli
Yıllarca süren acımasız bir diktatörlük, iç savaş, yaygın yoksulluk ve ekonomisi kötü yönetilen bir ülke olarak Kamboçya’nın para birimi Güneydoğu Asya’daki en değersiz para birimlerinden biridir. Amerikan dolarının ülkede yaygın olarak kabul görmesi, Riel’in devalüasyonuna neden olmaktadır. Bugün, bir Amerikan doları kısaca 4.000 Riels’e eşittir. Ülkeyi ziyarete gelen turistler ve yerel halk, Kamboçya’dayken, özellikle perakende alımlar için genellikle Riel yerine yabancı bir para birimi kullanmaktadır. 1TL, 219,68 Kamboçya Rieli’ne karşılık gelmektedir.
