Psikoloji Nedir ?
Yunanca “psihologia” kelimesinden günümüze psikoloji olarak geçmiş bir bilim dalıdır. Psikoloji bilimi çok eskiye dayanmaktadır. Çünkü temel yapı taşı insan olduğundan insana ve insanlığa dair psikolojik incelemeler çok eski zamanlardan beri yapılmaktadır. Psikoloji, insanların davranışlarını, zihinsel hareketlerini ve buna bağlı olarak oluşan durumları inceler.
Psikolojinin ilk ortaya çıkışından beri kendisiyle alakalı pek çok tanım ortaya atılmıştır. İlk tanım “insan zihni yapısının incelenmesi” şeklinde olmuştur. Ancak tanımın içeriği itibariyle insan zihnini sürekli gözlem altında tutabilme durumunun imkansızlığı nedeniyle psikologlar psikoloji hakkında yeniden bir genel yargı oluşturmuşlar. Bu yargıya göre de ”gözlenebilmekte olan davranışların bilimsel yollardan incelenmesi” şeklinde bir açıklama yapmışlardır.
Ancak bu tanım hakkında da çoğu psikolog olumsuz yorumlamalar yapmıştır. Belirtilen yargıda insan zihninin kişinin kendi davranışları üzerindeki etkileşimi yok sayıldığından, belleğin geçirdiği süreçleri ve zihinsel aktivitelerin incelenmesi adına “bilişsel psikoloji” alanı ortaya çıkmıştır.
Bu tip gelişmelerin yaşanmasıyla birlikte de günümüzde var olan psikoloji tanımı da etkilenme altına girmiştir. Günümüzde psikoloji, davranışın kendisinin ve bu davranışların her birinin altında yatan sebeplerin incelenmesi sürecidir.
Bilişsel olarak bu süreçlerin doğrudan birebir gözlemlenebilme olanağı bulunmadığından, bireylerin davranışları dış gözlerce incelenerek ya da nörolojik olarak araştırmalar yapılmasıyla birlikte elde edilen bulguların kullanılmasıyla birlikte bir varlık saptamasından söz edilmektedir.
Psikoloji açısından bir insanın, bir canlı metabolizma olarak çevresiyle uyum sağlama sürecinde çevresi ve kendisi için dengeli davranışlar sergileme sürecinde bu davranışlarının sebebini ve davranışlarının incelenmesi söz konusudur. Böylelikle psikoloji insana kendi gelişimi ve çevreye uyumu açısından yardımcı olmaktadır.
Psikoloji Biliminin Amaçları
Psikoloji yaptığı çalışmalar neticesinde insanların davranışlarını önceden tahmin edebilmek ve öngörüde bulunabilmek amacını gütmektedir. İnsanın bulunduğu bütün davranışları bir tanım içerisine sokmaya çalışmaktadır. İnsanların davranışlarının ne anlama geldiğini açıklama güdüsüne sahiptir. Bir davranışın ilk önce neden o şekilde meydana geldiğini, davranışın altında yatan asıl sebebi belirlemekle uğraşmaktadır. Bunun en pratik söylemi psikolojinin her türlü davranışın neden – sonuç durumunu çözmesi yönündedir.
Psikolojinin Alt Dalları Nelerdir ?
Psikoloji bilimi 4 alt daldan oluşur.
Deneysel Psikoloji
İnsanların davranışlarında meydana gelen ciddi değişimlerin sebeplerini ve sonuçlarını araştırır. Yani kısaca öncelikle hayvanların davranışları baz alınarak bunun devamında insanların da davranışları araştırılmaktadır. Aynı zamanda kendi içinde ikiye ayrılır.
- Fizyolojik Psikoloji: Bireylerin öğrenme, algılama, iletişim, motivasyon ve problem çözme gibi konularda göstermiş olduğu davranışların sonucunda meydana çıkan fizyolojik sebepleri inceler. Biyolojik sebepleri araştırır.
- Karşılaştırmalı Psikoloji: Öğrenmeyi etkileyen sebepleri, öğrenme gelişimini, güdü, algı ve duyum gibi süreçleri inceler. Biyoloji ile ilgilidir. Bu incelemeyi farklı hayvan türleri üzerinde, birbiri ile karşılaştırarak yapar. Davranış farklılıklarını inceler.
Sosyal Psikoloji
Canlının sosyal ortamdaki davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. Bireylerin ortamlardaki inanç, tutum ve davranışlarının nasıl şekillendiğini inceler.
Psikometrik Psikoloji
Davranışların ölçülmesi ve matematiksel kavram ve yöntemlerle psikolojiye uygulanmasını sağlar.
Uygulamalı Psikoloji
Çok geniş bir alanı kapsar. Kendi içinde de alt dalları bulunur.
- Klinik Psikoloji: Klinik psikolojide insanların yaşadıkları zihinsel bozukluklar ve duygusal bozukluklar araştırma konusudur. Şizofreni hastalığı, ergenlik dönemi problemleri, depresyon hastalığı vb. hastalıklar klinik psikoloji alanına girmektedir. Ayrıca yapılan terapilerle sorunları düzeltmeye çalışır.
- Danışmanlık Psikolojisi: Genellikle öğrencilere yönelik eğitim ve öğretim ile alakalı bireysel sorunlarla ilgilenir. Mesleki konularda öğrencilere danışmanlık yapar.
- Örgüt Psikolojisi: Örgüt içinde ya da işletmelerde, bireylerin birbirleriyle ya da işletme araç gereçleriyle olan etkileşimini inceleyen bilim dalıdır. Aynı zamanda bu alandaki psikologlar verimli personel yetiştirme ve hizmet içi eğitim gibi görevler yaparlar.
- Eğitim Psikolojisi: Psikolojide önemli bir yere sahiptir. Özellikle verimli ve sağlıklı öğrenme ortamlarının oluşması için araştırmalar yapar. Ayrıca yine kendi içinde ikiye ayrılır; Öğrenme psikolojisi ve Gelişim psikolojisi. Öğrenme psikolojisi; bireyin olumsuz davranışlarını değiştirmeye yönelik bir bilim dalıdır. Gelişim psikolojisi ise bireyin doğumdan ölüme kadar olan gelişim sürecini inceler.
Ayrıca Siyaset, Mühendislik, Adalet, Çevre ve Din psikolojisi de psikolojinin alt dalları arasında yer alır.
