Pusula Nedir ? Pusula Ne İşe Yarar ?

Pusula Nedir ? Pusula Ne İşe Yarar ?

Yüzlerce yıldır; gezginlerin, gemicilerin, kaşiflerin, dağcıların, kısacası ihtiyacı olan herkesin büyük yardımcısı olmuş bir cihazdır pusula. Tam olarak aslında manyetik alanındaki yöne bağlı, ibresi daima sabit şekilde kalıp yön gösteren, mıknatıslı veya cayro ile çalışan ve mevki bulmaya yarayan seyir cihazıdır.

Pusula Ne İşe Yarar ?

Seyrüsefer sırasında; yönü belirlemek ve bulmak için kullanılır. Aslında pusulular bir yıldıza göre yön belirleme özelliği ile çalışırlar. Türkçemize İtalyanca “Bussola” kelimesinden girmiştir. Dünya üzerinde manyetik alana göre yer bulan es eski cihaz pusuladır.

Bu cihazın iğnesi, yatakla askıya alınmış metal bir çubuktan ibarettir. Dünyamızın manyetik çizgileri bu metal çubuğu baştan sona veya boydan boya geçmek istediklerinden dolayı, manyetik çizgilerin olduğu yönde dönerek durur. Dünyadaki manyetik çizgiler güney kutbundan çıkmaktadır. Atmosfer üzerinde bir daire çizerekte kuzey kutbuna gitmektedir. Dünyanın manyetik alanı elipsoid şeklinde ve kutuplarda içe basılıdır.

En eski ve ilkel pusula, suda yüzen bir tahta üzerine yerleştirilmiş bir mıknatıs taşından meydana gelmiştir. Yani pusula çok eski zamanlardan beri bilinmektedir.

Pusula üzerindeki yönler kuzey veya güney kutbundan derece olarak anlatılmaktadır. Örnek verecek olursak kuzeydoğu yönü (kuzey 45° doğu) biçiminde tariflendirilmektedir. Yönün azimut olarak tarihlendirilmesi ise 1920 yılıdır. Saat yönünde kuzey sıfır olarak büyüyen dereceler; güney 180°, doğu 90°, batı 270° olarak nitelendirilmiştir.

“Azimut” ise gözlemciye göre bir gök cisminin belli bir istikametteki ufuktaki güney veya kuzey noktasından açısal mesafesi olarak ifade edilir.

Kamp yapan kişiler, dağcılık kampları ve dağcılar, tatil için doğada kamp yaparken yön bulmaya çalışanlar için de yön ve konum bulmak için pusula çok önemlidir. Zira günümüzde mobil cihazlarında çekmediği pek çok mevcut olan ve konum bulunmaktadır. Günümüzde oldukça modern ve pek çok tasarımı bulunan pusula cihazının; kapaklı ve saklanabilir, saat kayışı aracılığıyla kola takılanı, boyna asılanı ve benzersiz bir çok örneği vardır.

Pusula Tarihi:

Pusula, ilk olarak mıknatıs taşı kullanarak icat edilmiştir. İlk olarak denizciler; bir miktar mıknatıs taşını belirli bir çöp üstüne koymak suretiyle suya bıraktığında, çöpün dünyanın manyetik alan çizgileriyle aynı hizaya gelmesiyle, diğer bir ucunun da Kutup Yıldızı’nı gösterdiğini keşfetmişlerdir. Farklı bir icat ise mıknatıs taşına belli bir süre temas ettirilen çelik ve demir bir iğnenin güney ve kuzey yönünde hizaya gelmesiyle keşfedilmiştir.

Pusula cihazı ilk olarak 12. yüzyılda Çinliler ve Avrupalı denizciler tarafından keşfedilmiştir. Tam bir cihaz şeklinde ve belirgin olarak bilinen ilk pusula ise yıllar 1269’u gösterdiğinde Pierre de Maricourt tarafından yapılmıştır.

Pusula Yapısı:

Yapı itibariyle oldukça basit bir şekilde orta kısmında dengeyi sağlayan mıknatıslı bir çubuk ibreden meydana gelen pusulada, yönlerin derecelerini de gösteren bir kadran da vardır. Genellikle bu cihazda ibrenin kuzeyini gösteren ucu kırmızı veya yeşil veyahut farklı renklerde ve belirgin şekildedir. Bazen ise karanlıkta belirgin olsun dite fosforlu renklerle de tasarlanabilir. Modern olarak tabir ettiğimiz pusulalar, döner gösterge kadranı şeklinde yapılır ve bir sıvı içinde korunur. Sıvının buradaki özelliği sarsıntıları önlemek ve sönümlendirmektir.

Pusula nasıl kullanılmaktadır ?

Bu cihazla yön bulmak için kerteriz almak gerekmektedir. Kerteriz hedef ile manyetik kuzey arasındaki açısıdır. Varılacak yeri gösteren haritanız için kerteriz alınır. Bu yöntem için Silva 1-2-3 şeklinde yöntem kullanılmaktadır. Harita bu işlemlerde yatay bir yüzeye konulmalıdır. Bulunacak nokta ve gidilmesi gereken nokta hayali olan bir çizgiyle birleştirilmelidir. Pusulanın uzun kenar bölümü, hayali olarak bahsettiğimiz hedef çizgisinin üzerine varılacak noktayı gösterecek şekilde konur. Pusuladaki bileziği; içinde bulunan çizgiler haritanın düşey çizgileri ile paralel gelecek şekilde çevrilir. Hedef açısı okuma noktasında bulunan ve okunulan açı, kerteriz açısını vermektedir. Bu sayede açı öğrenileceği için varılacak veya gidilecek noktaya rahatlıkla gidilebilir.

Pusulayı Kimler Kullanır ?

• Farklı farklı alanlarda kullanılması için modern şekilde pek çok pusula çeşidi vardır.
• Koşarak hedef bulan (oryantring) sporu yapan kişiler
• Kadastro ve tapu işleri ile uğraşan harita mühendisleri ve harita teknisyenleri
• Denizciler (ilk kullananlardır)
• Dağcılar ve dağcılık sporu ile uğraşanlar
• Mimarlar
• Madenciler
• İzciler
• Ormancılar
• Sivil havacılar
• Yatçılar ve yelkenciler (yarış yapanlarda dahil)
• TSK (Türk Silahlı Kuvvetleri) mensupları (kara, hava ve deniz kuvvetleri)